Το παρόν βιωματικό εργαστήριο είναι μία πρόταση διδασκαλίας της Ιστορίας της Τέχνης και των Εικαστικών στο Γυμνάσιο, προϊόν της εμπειρίας μας από την υλοποίησή της τα τελευταία τέσσερα χρόνια στο σχολείο μας, στο πλαίσιο του απογευματινού ομίλου «Εικαστικό Εργαστήριο και Ιστορία της Τέχνης», που λειτουργεί υπό την ευθύνη των εισηγητριών. Πρόκειται για μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης που παρουσιάζουν στους μαθητές την καλλιτεχνική δημιουργία των διαφόρων εποχών. Με ειδικό για τα μαθήματά μας παραγόμενο εκπαιδευτικό ψηφιακό υλικό (κείμενα και εικόνες), οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν πλήθος έργων της κάθε ιστορικής περιόδου, τα κύρια χαρακτηριστικά τους και να κατανοήσουν τις ιστορικές-κοινωνικές προϋποθέσεις της δημιουργίας τους. Ολοκληρώνοντας τη διδασκαλία κάθε ενότητας, οι μαθητές παράγουν τα δικά τους έργα, εμπνεόμενοι (à la manière) από την κάθε περίοδο. Στόχος μας η εξοικείωσή τους με την τέχνη, τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, και εντέλει η δημιουργία της δικής τους, μαθητικής «πινακοθήκης» έργων, σε άμεση ή έμμεση συνομιλία με την τέχνη της κάθε εποχής. Για τη σημερινή παρουσίαση, επιλέξαμε τη διδασκαλία του Κυβισμού, παρουσιάζοντας ένα ενδεικτικό «μάθημα», με μαθητές τους συναδέλφους-μέλη του εργαστηρίου, προκειμένου να τους παρουσιάσουμε τη δουλειά μας και να έχουμε την αντίστοιχη ανατροφοδότηση με τη δική τους ανταπόκριση.

Σε σχέση με το παράδειγμα της διδασκαλίας του Κυβισμού, που επιλέχτηκε για το Εργαστήριο:

•             να κατανοήσουν τις ιστορικές-κοινωνικές και καλλιτεχνικές προϋποθέσεις  του Κυβισμού

•             να τον εντάξουν στις καλλιτεχνικές αναζητήσεις των αρχών του 20ού αι.

•             να αντιληφθούν τη ριζοσπαστικότητα της έκφρασής του, με την έννοια ότι

                α) απομακρύνεται ριζικά από την αναπαράσταση του αντικειμένου με  ψευδαισθητική τεχνική, δηλαδή αποκλίνει εντυπωσιακά από τη δυτική παράδοση

                β) περνά από την αναπαράσταση στην κατασκευή

•             να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά του, τα είδη του, σημαντικούς εκπροσώπους και αντιπροσωπευτικά έργα τους

•             να δουν και να σχολιάσουν όσα περισσότερα κυβιστικά έργα είναι δυνατόν

•             να δημιουργήσουν, με έμπνευση από τα χαρακτηριστικά του. Η καλλιτεχνική δημιουργία  βοηθάει τον μαθητή να έρθει αντιμέτωπος με τα προβλήματα που συνάντησε ενδεχομένως και ο ίδιος ο καλλιτέχνης την ώρα της δημιουργίας ενός έργου, να προβληματιστεί και να θέσει ανάλογα ερωτήματα σχετικά με το πώς θα προχωρήσει για να ολοκληρώσει το έργο του. Η συγκέντρωση, η εκβάθυνση, η διερευνητική ματιά καλλιεργεί την ώρα της δημιουργίας συγχρόνως και την κιναισθητική ικανότητα.            

Υπολογιστής, βιντεοπροβολέας, όπου προβλήθηκε δείγμα του ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού, κατάλληλου να υπηρετήσει το παραπάνω σχέδιο διδασκαλίας και την πορεία της δραστηριότητας.

Μολύβια, ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ, χαρτιά (ακουαρέλας, γκοφρέ, οντουλέ, canson, πιάτα μιας χρήσης, χάρτινες χρωματιστές λωρίδες) πον-πον, γόμες, ψαλίδια, κόλλα ρευστή, για τη δημιουργία έργων.

Α) Γνωριμία με τους συναδέλφους-μαθητές και παρουσίαση εκ μέρους τους των λόγων για τους οποίους επέλεξαν το συγκεκριμένο εργαστήριο και την προσδοκία τους από αυτό (10 λεπτά)

Β) Παρουσίαση του Ομίλου Εικαστικών: «Εικαστικό Εργαστήριο και Ιστορία της Τέχνης», όπως λειτουργεί από το 2015 στο Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης, υπό την ευθύνη μας. Μέσα από ενδεικτικές διαφάνειες από το ειδικό για τα μαθήματά μας παραγόμενο εκπαιδευτικό ψηφιακό υλικό (κείμενα και εικόνες), παρουσιάστηκε ο τρόπος με τον οποίο επιχειρούμε να συγκροτήσουμε τα αντίστοιχα μαθήματα υπό τον τίτλο «Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης από την προϊστορική εποχή μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο». Πρόκειται για μαθήματα δομημένα σε τρεις κύκλους: ο 1ος κύκλος περιλαμβάνει επτά ενότητες από την Παλαιολιθική περίοδο μέχρι τον Μεσαίωνα (1.Η τέχνη των σπηλαίων της παλαιολιθικής περιόδου, 2. Η ζωγραφική των αιγυπτιακών τάφων (3η -2η χιλιετία π.Χ.), 3.Η τέχνη του Αιγαίου την εποχή του Χαλκού (Κυκλαδική–Μινωική–Μυκηναϊκή), 4. Η Αρχαία ελληνική τέχνη (Γεωμετρική – Αρχαϊκή – Κλασική – Ελληνιστική), 5. Η Ρωμαϊκή τέχνη, 6. Η Βυζαντινή τέχνη, 7. Η Μεσαιωνική Τέχνη της Δύσης [Ρομανική και Γοτθική].) Ο 2ος κύκλος περιλαμβάνει 12 ενότητες από την Αναγέννηση έως τα τέλη του 19ου αι. (1. Η τέχνη της Αναγέννησης (Πρώιμη και Ώριμη Αναγέννηση, Μανιερισμός), 2. Η Τέχνη του 17ου αι. (Κλασικισμός και Μπαρόκ), 5. Η Τέχνη του 18ου αι. (Ροκοκό και Νεοκλασικισμός), 6. Η τέχνη του 19ου αι. (το έργο των προδρομικών δημιουργών Γκόγια, Φούσλι, Μπλέικ), 7. ο Ρομαντισμός,  8. ο Ρεαλισμός-Νατουραλισμός,  9. ο Ιμπρεσσιονισμός, 10. τα Μετεμπρεσσιονιστικά ρεύματα, 11. Οι Ιδεαλιστικές τάσεις,  12. Το Νέο Στυλ). Ο 3ος κύκλος περιλαμβάνει δέκα ενότητες της τέχνης του πρώτου μισού του 20ού αι. (1. ο Φωβισμός, 2. ο Εξπρεσσιονισμός, 3.ο Κυβισμός, 4. η Αφαίρεση, 5. ο Φουτουρισμός, 6.η Μεταφυσική Ζωγραφική, 7. ο Ντανταϊσμός, 8. ο Σουρεαλισμός, 9. το έργο των μεγάλων ανεξάρτητων δημιουργών του 20ού αι. (Πικάσο, Μοντιλιάνι, Κλε, Σαγκάλ, Μοντιλιάνι, Ουτρίλο), 10. ο Αφηρημένος Εξπρεσσιονισμός.)

Στόχος μας η γνωριμία των μαθητών μας με την καλλιτεχνική δημιουργία διαφόρων εποχών και η κατά το δυνατόν κατανόησή της από αυτούς. Μέσα από την παρουσίαση και σχολιασμό έργων κυρίως ζωγραφικής (αλλά και γλυπτικής και αρχιτεκτονικής) της κάθε ιστορικής περιόδου, προσπαθούμε να αναδείξουμε τα κύρια χαρακτηριστικά τους (αρχές, θέματα, τεχνικές, σκοπός, μορφικά χαρακτηριστικά) και να καταστήσουμε σαφείς τις ιστορικές-κοινωνικές προϋποθέσεις της δημιουργίας τους. Επιδιώκουμε οι μαθητές να είναι σε θέση να  συνδέσουν τον τρόπο που εκφράζονται οι καλλιτέχνες της κάθε εποχής, με τις συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, την κοινωνική οργάνωση, τις σχέσεις εξουσίας, τις πεποιθήσεις, τις ανάγκες, τις ιδέες, τις νοοτροπίες. Επιδίωξη του εγχειρήματος να κατανοήσουν εντέλει οι μαθητές ότι τα έργα τέχνης είναι πολιτισμικά προϊόντα της εποχής κατά την οποία δημιουργούνται.

Ολοκληρώνοντας τη διδασκαλία της κάθε ενότητας, οι μαθητές παράγουν τα δικά τους έργα, εμπνεόμενοι (à la manière) από την κάθε περίοδο. Εκτιμούμε ότι δημιουργώντας τη δική τους, μαθητική, «πινακοθήκη» εικαστικών έργων, σε άμεση ή έμμεση συνομιλία με την τέχνη της κάθε εποχής υπηρετείται ακόμη περισσότερο ο διδακτικός στόχος της κατανόησης και εξοικείωσης με την τέχνη της κάθε εποχής και συμπληρώνεται η θεωρητική παρουσίαση των καλλιτεχνικών ρευμάτων.

Οι δημιουργίες των μαθητών μας στο πλαίσιο του Ομίλου-Εργαστηρίου εκτίθενται στην καθιερωμένη ετήσια έκθεση «Εικαστικών και Τεχνολογίας» του σχολείου.

Συμπληρωματικές δράσεις αποτελούν επισκέψεις σε μουσεία και πινακοθήκες, αλλά και οι συνεργασίες με άλλους φορείς. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη συμμετοχή μας κατά το σχολικό έτος 2016-2017 στη διασχολική δράση «Τέχνη και Γνώση. Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», που οργανώθηκε από το Καλλιτεχνικό Σχολείο Γέρακα, το Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης και το Νομισματικό Μουσείο και τη συμμετοχή μας στο Φεστιβάλ «ΗΜΕΡΕΣ ΤΕΧΝΗΣ 2018», του Κολλεγίου Pierce, 23-25 Απρίλιου του 2018. (20 λεπτά)

Δ) Ένα παράδειγμα της δουλειάς μας: η διδασκαλία του Κυβισμού

Για τις ανάγκες του βιωματικού εργαστηρίου που προτείναμε στο πλαίσιο του παρόντος Συνεδρίου, επιλέξαμε να απομονώσουμε ένα καλλιτεχνικό ρεύμα των αρχών του 20ού αι, τον Κυβισμό, και με αφορμή αυτόν να συγκροτήσουμε μία ενδεικτική παρουσίαση της προσπάθειάς μας.

1) Παρουσίαση, με υποστήριξη ψηφιακού υλικού, του ευρύτερου ιστορικού πλαισίου (ραγδαίες αλλαγές, κοινωνικές, πολιτικές, τεχνολογικές), για να γίνει αντιληπτό ότι η τέχνη του 20ού αι., όπως η τέχνη κάθε περιόδου, ως πολιτισμικό προϊόν της εποχής της, ακολουθεί αυτές τις ραγδαίες και ιδιαιτέρως ανατρεπτικές μεταβολές και επηρεάζεται από αυτές.

2) Παρουσίαση των αναζητήσεων και των προβληματισμών των καλλιτεχνών των αρχών του 20ού αι.

Η προσέγγιση επιχειρείται τόσο σε σχέση με τις ιστορικές συνθήκες και τις πολιτισμικές μεταβολές που σημειώνονται στις αρχές του 20ού αι, όσο και με τη διερεύνηση ζητημάτων, όπως: το λεγόμενο «αδιέξοδο της αναπαράστασης», που χαρακτηρίζει τους προβληματισμούς των καλλιτεχνών των αρχών του 20ού αι.· την ανακάλυψη από τους Ευρωπαίους καλλιτέχνες της αφρικανικής τέχνης και της τέχνης των νησιών του Ειρηνικού και την επίδραση που αυτή άσκησε στο έργο τους· την έννοια του μοντερνισμού ως απομάκρυνση από την παράδοση του παρελθόντος και αίτημα συνεχούς εφεύρεσης νέων τρόπων, που υπερβαίνουν την οπτική πραγματικότητα και τη ρεαλιστική απεικόνιση, αμφισβητούν τις αρχές της δυτικής τέχνης από την Αναγέννηση και μετά, δηλαδή την «πιστότητα στη φύση» και την «ιδανική ομορφιά», την αξιοδότηση της πρωτότυπης έμπνευσης έναντι της δεξιοτεχνίας στην εκτέλεση, τη στροφή προς τα μέσα, τον ψυχισμό, το συναίσθημα, την έντονη έκφραση.

3) Σύγκριση κυβιστικών-φωβιστικών έργων, προκειμένου να φανούν οι διαφορετικές εκφραστικές στοχεύσεις των δύο κινημάτων τα οποία εγκαινιάζουν αμφότερα την τέχνη του 20ού αι. Επιδιώκεται οι μαθητές, οι οποίοι έχουν ήδη γνωρίσει και δουλέψει πάνω στον Φωβισμό (και τον Εξπρεσιονισμό) να διακρίνουν τα διαφορετικά μορφικά χαρακτηριστικά: να αντιληφθούν τη διαφορά στα ζωγραφικά μέσα και τις στοχεύσεις, να αντιπαραθέσουν τα δυνατά χρώματα, τη γοργή πινελιά, την εντέλει “εξπρεσιονιστική” γλώσσα του Φωβισμού, που εκφράζει κυρίως το συναισθηματικό κόσμο και την υποκειμενικότητα του δημιουργού με την πειθαρχία, την αυστηρότητα, τη γεωμετρικότητα, τα περιορισμένα χρώματα του Κυβισμού, που κινείται κυρίως από τη λογική και αποτελεί ένα νοητικό, εγκεφαλικό εγχείρημα.

4) Κατανόηση του λεγόμενου «προβλήματος Πικάσο»: πώς δηλαδή μπορεί κανείς να αποφύγει την εντύπωση της επίπεδης επιφάνειας, να ανασυνθέσει την εικόνα με απλά αντικείμενα, διατηρώντας την αίσθηση όγκου και βάθους.

5) Μέσα από την παρατήρηση έργων των κυριότερων εκπροσώπων του Κυβισμού, παρουσίαση των γενικών χαρακτηριστικών και των ειδών του: του αναλυτικού ως διάλυσης της φόρμας του αντικειμένου, προσώπου, νεκρής φύσης και επανακατασκευής μιας νέας εικόνας που ανταποκρίνεται σε μία νοητή παρά ορατή πραγματικότητα και του συνθετικού ως σύνθεσης διαφόρων στοιχείων και υλικών στη ζωγραφική επιφάνεια, όπου μαζί με την σχηματική περιγραφή του αντικειμένου με χρώματα και απλά σχήματα, έχουμε τη χρήση διάφορων υλικών (κομμάτια από εφημερίδες, περιοδικά, χαρτιά τοίχου, σκοινιά, κλωστές, ξύλα και άλλα) που συντίθενται δημιουργώντας ένα νέο έργο, το κολλάζ. Κατανόηση και οπτικοποίηση των όσων τέθηκαν θεωρητικά. (20 λεπτά)

6) Δημιουργίες à la manière

Το μέρος αυτό του εργαστηρίου, το οποίο αντιληφθήκαμε ως την εμπέδωση και τον κριτικό διάλογο τόσο με το ίδιο το κίνημα όσο και με τη δική μας προσέγγιση, ακολούθησε την ακόλουθη πορεία: Προβολή χαρακτηριστικών κυβιστικών έργων σε μία διαφάνεια, με σκοπό να εμπνευστούν και να βοηθηθούν οι συνάδελφοι ώστε να δημιουργήσουν “κυβιστικά” έργα επηρεασμένοι από την τεχνική τους ή και από τη θεματολογία τους. Επιλογή υλικών μέσα από μια μεγάλη γκάμα υλικών προκειμένου να εκφραστούν με την τεχνική του Κολλάζ όπως: μολύβια, ξυλομπογιές, λαδοπαστέλ, χαρτιά (ακουαρέλας γκοφρέ, οντουλέ, canson, πιάτα μιας χρήσης, χάρτινες χρωματιστές λωρίδες) πον-πον, γόμες ψαλίδια, κολλά ρευστή. Προσωπική καθοδήγηση και ενθάρρυνση των συναδέλφων κατά τη φάση της δημιουργίας των δικών τους “κυβιστικών” έργων, έτσι ώστε μέσα από αυτή την βιωματική δράση θα ανακαλούν τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου κινήματος, τα οποία εάν είναι εικαστικοί ή γενικότερα καλλιτέχνες θα βοηθήσουν και την προσωπική τους δουλειά να προχωρήσει περαιτέρω. (45 λεπτά)

Ε) Συζήτηση, αποτίμηση του Εργαστηρίου: Γενικά εκφράστηκε η ικανοποίησή των συμμετεχόντων για την έκβαση του εργαστηρίου και συζητήθηκε η δυνατότητα εφαρμογής του και από τους ίδιους στη βαθμίδα που διδάσκουν, την υποδομή που διαθέτει το σχολείο τους, τις ιδιαιτερότητες των μαθητών τους. (10 λεπτά)

ΣΤ) Φωτογράφηση των συναδέλφων-μελών του εργαστηρίου με τα έργα τους. (10 λεπτά)

Ζ) Λήξη του Εργαστηρίου (5 λεπτά)

Εκτιμούμε ότι το εργαστήριο ήταν επιτυχές, καθώς με τρόπο βιωματικό παρουσιάστηκε μια πρόταση διδασκαλίας της Ιστορίας της Τέχνης και των Εικαστικών στο Γυμνάσιο και όλη η πορεία από τη θεωρητική παρουσίαση του καλλιτεχνικού κινήματος, μέσα από πλήθος έργων και σχολιασμό των χαρακτηριστικών τους στη δημιουργία εκ μέρους των συμμετεχόντων έργων που “υλοποιούσαν” τις αρχές του. Για εμάς ήταν ιδιαίτερη ευκαιρία να εκτιμήσουμε την “υποδοχή” της πρότασης από συναδέλφους, οι οποίοι με τη δική τους εμπειρία ήταν σε θέση να την αποτιμήσουν, να τη σχολιάσουν, να διαπιστώσουν τις δυνατότητες ή τις παραλλαγές εφαρμογής της και στις δικές τους τάξεις.

1. Τζ. Κ. Αργκάν , Η Μοντέρνα Τέχνη,  Απόδοση: Λίνα Παπαδημήτρη, Πρόλογος: Νίκος Κεσσανλής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης-Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, Ηράκλειο, 1998.
2. Η Ιστορία της Τέχνης, Πεδίο,Αθήνα, 2016.
3. Ιστορία της Τέχνης Γ΄ τάξη Ενιαίου Λυκείου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, χ.χ.
4. Γιάννης Κολοκοτρώνης, Ευρωπαϊκός μοντερνισμός, τ. 3, [2015], (Διδακτικές σημειώσεις, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΔΠΘ): https://docplayer.gr/8259761-Giannis-kolokotronis-eyropaikos-monternismos-tomos-g.html
5. Ανδρέας Λαδόματος, Ιστορία της Τέχνης. Αισθητική εκτίμηση έργων τέχνης, Υπουργείο Παιδείας Κύπρου, 1984.
6. Χ.Ρηντ  κ.ά., Λεξικό Εικαστικών Tεχνών, μτφρ. Ανδρέας Παππάς, Υποδομή, Αθήνα,1986
7. Χρύσανθος Χρήστου, Η ευρωπαϊκή ζωγραφική του 20ού αι.,  2 τ., Βάνιας, Αθήνα, 1993.
8. H.H. Arnason, History of Modern Art: Painting, Sulpture, Arhitecture, Thames and Hudson, Λονδίνο, 1977.
9. E.H.Gombrich, Το Χρονικό της Τέχνης, μτφρ. Λίνα Κάσδαγλη, ΜΙΕΤ, Αθήνα, χ.χ.
10. N.Lynton, «Ο Σύγχρονος κόσμος», στο: Παγκόσμιος Ιστορία Τέχνης, μτφρ. Μαρία Καραβία, Χρυσός Τύπος, Αθήνα, χ.χ.
11. Ένωση Εκπαιδευτικών Εικαστικών Μαθημάτων, Η Εξέλιξη της Εικαστικής Σκέψης, CD, power point.
12. Στέλλα Αλεξανδράτου, Εικόνες Ιστορίας Τέχνης, Ένωση καθηγητών Εικαστικών Μαθημάτων, CD, power point.
13. Κόμβος για την Ιστορία της Τέχνης : http://arthistoryresources.net/ARTHLinks.html
14. Κόμβος Ευρωπαϊκών Μουσείων: http://www.euromuse.net/
15. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, «Περιήγηση στην τέχνη»: http://www.pi-schools.gr/lessons/aesthetics/eikastika/afises/index.php?id=31&v=2
16. Τα εικαστικά στην εκπαίδευση: http://taeikastikastinekpedeysi.blogspot.gr/
17. Google Art and Culture: https://artsandculture.google.com/

Η Χριστίνα Παπαδάκη, πήρε το Πτυχίο της  από την Ανωτάτη   Σχολή   Καλών   Τεχνών της Αθήνας στο Τμ. Ζωγραφικής, Εργαστήριο του Καθ. Τριαντάφυλλου Πατρασκίδη, το 1993. Από το 2003 είναι Διπλωματούχος του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ) της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στην  Κατεύθυνση «Σχεδιασμός  - Χώρος – Πολιτισμός». Το 2012 η Περίληψη της Διπλωματικής της Εργασίας με θέμα: «Διερεύνηση της Υφής στα Έργα Ζωγραφικής», δημοσιεύτηκε στο 2^ο Τεύχος,  της Περιοδικής Έκδοσης, «Έρευνα στην Αρχιτεκτονική» του ΔΠΜΣ «Αρχιτεκτονική – Σχεδιασμός του Χώρου», Κατεύθυνση: «Σχεδιασμός - Χώρος – Πολιτισμός», Σχολή Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.- Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Το 2014-15 εκπόνησε για το ΙΕΠ τον «Οδηγό για τον Εκπαιδευτικό» για το Ελεύθερο Σχέδιο, για την Β’ και Γ’ Λυκείου, στο πλαίσιο του προγράμματος: «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21ου αιώνα) – Νέο Πρόγραμμα Σπουδών», Υποέργο 9 : «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Γενικού Λυκείου, Μουσικών και Καλλιτεχνικών Λυκείων», Δράση: Εκπόνηση Οδηγών για τον Εκπαιδευτικό, για το Γενικό Λύκειο, Ε.9.3. Ειδικοί Επιστήμονες εκπόνησης των Οδηγών για το Γενικό Λύκειο).

                Εργάζεται ως Καθηγήτρια Εικαστικών τα τελευταία 23 χρόνια, στην ιδιωτική και την δημόσια εκπαίδευση, δευτεροβάθμια και πρωτοβάθμια. Παράλληλα υπήρξε επί 8 χρόνια καθηγήτρια στο Τμ. Ενηλίκων του Εργαστηρίου Ζωγραφικής του Δήμου Δάφνης, ενώ επί 2 χρόνια ήταν και η υπεύθυνη του εργαστηρίου. Από το 2014 διδάσκει στο Πρότυπο Γυμνάσιο Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης.

                Εκτός από την πραγματοποίηση ατομικής έκθεσης, έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις. Έχει λάβει μέρος σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα ως φοιτήτρια και ως καθηγήτρια.

 ΤΟΝΙΑΣ ΚΑΦΕΤΖΑΚΗ

Η Τόνια Καφετζάκη είναι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών (1989). Έλαβε µεταπτυχιακό τίτλο ειδίκευσης στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο Paris I-Sorbonne (1991). Απέκτησε διδακτορικό δίπλωμα από το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου (1999).  Η διατριβή της εκδόθηκε με τον τίτλο Προσφυγιά και Λογοτεχνία. Εικόνες του Μικρασιάτη πρόσφυγα στη μεσοπολεμική πεζογραφία (Πορεία 2003). Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της και οι δηµοσιεύσεις της (άρθρα σε  επιστηµονικά περιοδικά και εισηγήσεις σε επιστηµονικά συνέδρια) αφορούν στη σχέση ιστορίας και λογοτεχνίας. Το 2012 εκδόθηκε το βιβλίο της (σε συνεργασία με τον Θανάση Γιοχάλα),  Αθήνα. Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία από τον εκδοτικό οίκο της «Εστίας». Έχει συνεργαστεί με εκδοτικούς οίκους σε μεταφράσεις έργων παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας, έχει εργαστεί ως ιστορικός σε δημόσιους και ιδιωτικούς ερευνητικούς φορείς, και ως καθηγήτρια σε ιδιωτικά σχολεία. Από το 1999 υπηρετεί στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από το 2005 εργάζεται στο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης.