Είναι  αποδεκτό ότι το σχολείο όχι μόνο αποσκοπεί στη μετάδοση της γνώσης αλλά οφείλει να δράσει και ως φορέας κοινωνικοποίησης. Μέσα από τις τέχνες προσφέρονται ευκαιρίες για καλλιέργεια των αισθήσεων, της φαντασίας και της δημιουργικής σκέψης εισάγοντας το άτομο στις αξίες του πολιτισμού. Οι τέχνες επίσης μπορεί να γίνουν ο συνδετικός ιστός ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας και την ευρύτερη κοινωνία δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα «ανοιχτό σχολείο». Το ΥΠ.Π.Ε.Θ. αναγνωρίζοντας το διττό αυτό ρόλο της σχολικής μονάδας, εντάσσει στο αναλυτικό πρόγραμμα τις καινοτόμες σχολικές δραστηριότητες. Το πεδίο εφαρμογής των παραπάνω είναι όλοι οι τύποι σχολείων (πολυθέσια – ολιγοθέσια). Για ένα ολιγοθέσιο σχολείο, με όλες τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η λειτουργία του, η εφαρμογή των παραπάνω θεωρείται αναγκαία. Στην παρούσα εργασία μέσα από την οργάνωση ενός φεστιβάλ δρόμου με τη συμμετοχή μαθητών, γονέων, εκπαιδευτικών, Πολιτιστικών Συλλόγων, φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και της τοπικής κοινωνίας επιδιώκεται να αναδειχθεί ο ρόλος των τεχνών ως φορέα που παρεμβαίνει στην Κοινότητα και ισχυροποιεί τους δεσμούς των μελών της.

1. Η πολυαισθητηριακή προσέγγιση ενός θέματος στο πλαίσιο των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων που εκπονούνται στα σχολεία.
2. Η εμπλοκή όλων των μελών της σχολικής κοινότητας.
3. Η εμπλοκή των μελών της ευρύτερης κοινωνίας καθώς επίσης και φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης.
4. Η απόκτηση μιας ιδιαίτερης ταυτότητας , μιας «κουλτούρας» από τα μέλη της σχολικής κοινότητας.
5. Η χρήση του δραματοποιημένου λόγου ως εναλλακτικού τρόπου προσέγγισης ενός ιστορικού γεγονότος.
6. Η ζωγραφική ως μέσο έκφρασης και παρουσίασης της ιστορίας ενός τόπου αλλά και ως μέσου απόδοσης ενός λογοτεχνικού κειμένου.
7. Οι αισθητηριακές παρεμβάσεις με τη χρήση απλών υλικών ως μέσου αναφοράς της τοπικής ιστορίας.
8. Η χρήση των δρόμων και η ανάδειξή τους ως φορέων μνήμης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
9. Η ανάδειξη των τεχνών ως συνδετικού ιστού, των μελών της σχολικής κοινότητας με την ευρύτερη κοινωνία.
10. Η μελέτη ιστορικών γεγονότων, όπως η Μικρασιατική καταστροφή, με τη βοήθεια της λογοτεχνίας και του θεάτρου(διαθεματική προσέγγιση).
11. Η κατανόηση του θέματος της προσφυγιάς και η σύνδεσή του με το προσφυγικό τού σήμερα.

Η/Υ, βιντεοπροβολέας, σύνδεση στο διαδίκτυο.

1.Η κοινωνική διάσταση του Σχολείου- Η σύνδεση του σχολείου με την τοπική –ευρύτερη κοινωνία

Είναι  αποδεκτό ότι το σχολείο όχι μόνο αποσκοπεί στη μετάδοση της γνώσης  αλλά οφείλει να δράσει και ως φορέας κοινωνικοποίησης. Μέσα από τις τέχνες προσφέρονται ευκαιρίες για καλλιέργεια των αισθήσεων, της φαντασίας και της δημιουργικής σκέψης εισάγοντας το άτομο στις αξίες του πολιτισμού. Οι τέχνες επίσης μπορεί να γίνουν ο συνδετικός ιστός ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας και την ευρύτερη κοινωνία δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα «ανοιχτό σχολείο» Το ΥΠ.Π.Ε.Θ. αναγνωρίζοντας το διττό αυτό ρόλο της σχολικής μονάδας, εντάσσει στο αναλυτικό πρόγραμμα τις καινοτόμες σχολικές δραστηριότητες.

2. Οι τέχνες ως συνδετικός ιστός του σχολείου με την κοινωνία. Θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές προβολές

Η δραματοποίηση ως ένας βιωματικός τρόπος μάθησης συμβάλει στην ανάπτυξη γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και δίνει την ευκαιρία σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες ή άλλες ιδιαιτερότητες να ξεδιπλώσουν και να δείξουν «κρυμμένες» πλευρές του χαρακτήρα τους που μια κλασσική μέθοδος διδασκαλίας δεν μπορεί να τις αναδείξει.

Ο κινηματογράφος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλώς σαν ένα εποπτικό μέσο διδασκαλίας αλλά πάνω απ’  όλα σα μια Τέχνη που συναρπάζει τα παιδιά , που αξιοποιεί ευφυώς και άμεσα κάθε νέα τεχνολογική ανακάλυψη (ψηφιακή εικόνα και ήχο, υπολογιστές κλπ.) και που συνυπάρχουν σ’ αυτόν κίνηση, χρώμα, εικόνες και ήχοι.

Ειδικότερα, η χρήση των τεχνών στη εκπαίδευση  έχει τα εξής οφέλη:

• Καλλιέργεια ικανοτήτων έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων µε πολλαπλά µέσα  (ανάλυση, σύνθεση, κριτική, φαντασία, δημιουργικότητα, εφευρετικότητα).
•  Ενεργοποιεί τη φυσική περιέργεια και διάθεση συμμετοχής.
•  Εξοικειώνει  µε τα σύµβολα και τη σηµασία της χρήσης τους.
•  Το µάθηµα γίνεται κατανοητό ακόµα και σε µαθητές από διαφορετικά πολιτιστικά επίπεδα.
• Διευκολύνει τη σύνδεση που χρειάζεται να γίνει µεταξύ διαφόρων διδακτικών θεµάτων, αλλά και τη σύνδεση του µαθήµατος  µε τη ζωή.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Διάρκεια 30΄

1. Γνωριμία με το χωριό των Αστρακών μέσα από τις διδακτικές μας επισκέψεις.
2. Χωρισμός των μαθητών σε ομάδες και καταγραφή των οδών του χωριού.
3. Μελέτη  της ιστορίας του μέσα από τα ονόματα των οδών του.
4. Αποτύπωση των αποτελεσμάτων της έρευνάς μας με τη ζωγραφική και το λόγο.
5. Εστίαση σε ένα υποθέμα (προσφυγικό) το οποίο και μελετήσαμε διεξοδικά.
6. Χρήση της λογοτεχνίας ως σημείο αναφοράς στο θέμα. Βρήκαμε και διαβάσαμε σχετικά κείμενα.
7. Έκφραση μέσα από τη ζωγραφική για τα κείμενα που διαβάσαμε.
8. Οργάνωση της χριστουγεννιάτικης γιορτής μας με θέμα το προσφυγικό. «Τότε εσύ…τώρα εγώ. Μας ενώνει η αγάπη» Δραματοποιημένα κείμενα με μαρτυρίες προσφύγων.
9. Αναπαράσταση της πορεία των Μικρασιατών προσφύγων (Πορεία μνήμης-ανάγνωσης) στο Αστρακιανό φαράγγι εμπλέκοντας τη λογοτεχνία. Οι συμμετέχοντες διάβασαν κείμενα από την Αιολική γη του Ηλία Βενέζη.
10. Ανταλλαγή επισκέψεων από τους κατοίκους των χωριών(Αστρακοί-Μυρτιά)-Ξεναγήσεις.
11. Οργάνωση φεστιβάλ

Η παρουσίαση όλων των δράσεων έγινε στους δρόμους του χωριού. Δημιουργήθηκε στην ουσία μια πορεία από την είσοδο του χωριού, κι αυτή η πορεία είχε σταθμούς με δράσεις:

ΣΤΑΘΜΟΣ 1:

Διδώ Σωτηρίου,  «Μέσα στις φλόγες» Αναγνώσεις κειμένων

ΣΤΑΘΜΟΣ 2 :

ERNEST HEMINGWAY, Στην προκυμαία της Σμύρνης, Αναγνώσεις κειμένων

ΣΤΑΘΜΟΣ 3:

«Καππαδοκία», Παραδοσιακοί Μικρασιάτικοι χοροί

ΣΤΑΘΜΟΣ 4:

Κοσμάς Πολίτης, «Στου Χατζηφράγκου»: Αναγνώσεις κειμένων

 ΣΤΑΘΜΟΣ 5:

Ηλίας Βενέζης, «Αιολική γη», Θέατρο : «Μαρτυρίες Προσφύγων»

ΣΤΑΘΜΟΣ 6:

«Σμύρνη», « Η Σμύρνη του έρωτα», Μεικτή χορωδία βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων.

Στην πορεία αυτής της διαδρομής ανάμεσα στους σταθμούς υπήρχαν:

1. Η έκθεση ζωγραφικής με τα έργα των παιδιών
2.  Έκθεση φωτογραφίας, με φωτογραφίες που συνέλεξε ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού με τον οποίο συνεργαστήκαμε.
3. Παρεμβάσεις στο χώρο που συνδέονται με την ιστορία του χωριού όπως

(χρήση τεχνολογίας δηλαδή στον τοίχο ενός ερειπωμένου σπιτιού θα αναπαράγονται οι φωτογραφίες που επιλέξαμε και σκανάραμε ως video). Παράλληλα θα διαμορφωθεί το παλιό δωμάτιο με τον οντά ως παιδικό δωμάτιο ενώ θα ακούγονται ηχογραφημένα μικρασιάτικα νανουρίσματα).Θα δημιουργηθεί δηλαδή μια πορεία που θα κυριαρχεί ο «λόγος» και η «τέχνη» σε διάφορες μορφές.

Με το εργαστήρι που υλοποίησα(καλή πρακτική) μου δόθηκε η ευκαιρία αρχικά να ενημερώσω τους συμμετέχοντες πώς με τη βοήθεια των τεχνών μπορούμε:

• Να «ανοίξουμε» το σχολείο στην κοινωνία.
• Να δώσουμε ευκαιρίες στους μαθητές μας να εκφραστούν πολυαισθητηριακά.
• Να αναδείξουμε το σχολείο ως φορέα πολιτισμού της τοπικής κοινότητας.
• Να διαμορφώσουμε την «κουλτούρα» του σχολείου μας.
• Να αποφύγουμε  τη μονοδιάστατη  χρήση  του σχολείου που αφιερώνεται στις «τυπικές» σχολικές υποχρεώσεις.
• Να αποτρέψουμε την απομόνωση του σχολείου απέναντι στις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού για μόρφωση και πολιτισμό.

Ειδικότερα  η  χρήση των τεχνών στην εκπαίδευση έχει πολλαπλά οφέλη στους μαθητές και ως τέτοια θα μπορούσαν να αναφερθούν:

• Η καλλιέργεια ικανοτήτων έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων µε πολλαπλά µέσα (ανάλυση, σύνθεση, κριτική, φαντασία, δημιουργικότητα, εφευρετικότητα)
• Η εξοικείωση   µε τα σύµβολα και τη σηµασία της χρήσης τους.
•  Η κατανόηση του μαθήματος ακόµα και από µαθητές από διαφορετικά πολιτιστικά περιβάλλοντα.
• Η διευκόλυνση της σύνδεσης διαφορετικών διδακτικών θεµάτων, αλλά και η σύνδεση του µαθήµατος µε την καθημερινότητα
• Η εξοικείωση µε την οµαδική εργασία.
• Η εξάλειψη  μαθησιακών δυσκολιών.
• Η ενίσχυση της αυτοέκφρασης αφού δίδεται  φωνή στο συναίσθηµα και η τόνωση της αυτοπεποίθησης.
•  Η διευκόλυνση της βιωματικής αντίληψης των μαθητών αναφορικά με το νόημα της γνώσης και η εμβάθυνση της γνώσης.
• Ενεργός συμμετοχή και καλλιέργεια επικοινωνιακών σχέσεων ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη διάθεση για συμμετοχή και έκφραση προσωπικών απόψεων και ταυτόχρονα συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων.
• Επιλογή σε διδακτικές ώστε οι μαθητές να μαθαίνουν με πολλαπλούς τρόπους και να εμπλέκονται σε μια πλούσια ποικίλη και ενδιαφέρουσα  εκπαιδευτική διαδικασία.
• Προαγωγή της διαθεματικότητας.
• Βοηθά τους µαθητές να αντιληφθούν βιωµατικά ποιο είναι το νόηµα της γνώσης και να κατανοήσουν βαθιά αυτό που µαθαίνουν.
• Ο συνδυασµός λεκτικής και µη λεκτικής επικοινωνίας, που έχει εφαρµογή ειδικά στο θέατρο, βοηθάει στη διατύπωση ολοκληρωμένων  νοηµάτων.
• Διαμόρφωση κατάλληλου κλίματος επικοινωνίας μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας.
• Δημιουργία των προϋποθέσεων για την ενασχόληση των μαθητών μας, μελλοντικών εφήβων-ενηλίκων, με πολιτιστικές δραστηριότητες αξιοποιώντας δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους. Ήδη έχουμε δημιουργήσει μια μικρή θεατρική ομάδα σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού.

1. Α. Αθανασούλα – Ρέππα, "Ο εκπαιδευτικός Οργανισμός και το Ευρύτερο Κοινωνικό του Περιβάλλον  και  Ο εκπαιδευτικός Οργανισμός στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Περιβάλλον", στο Α.Αθανασούλα – Ρέππα, Μ.Κουτούζης, Ι. Χατζηευστρατίου , Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων, τόμος Γ΄: Κοινωνική και Ευρωπαϊκή Διάσταση της Εκπαιδευτικής Διοίκησης. ΕΑΠ, Πάτρα, 1999
2. Α. Αθανασούλα - Ρέππα, Εκπαιδευτική διοίκηση και οργανωσιακή συμπεριφορά, Έλλην, Αθήνα, 2008
3. Α.Ανδρέου,  Γ. Παπακωνσταντίνου, Εξουσία και οργάνωση - διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος, Λιβάνη, Αθήνα,1994
4. Ε.Ανδριοπούλου, Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση – Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις, Περιοδικό ΙΟΜ 10, (2010), σ.13-19.
5. Κ.Ζαφειριάδης, Α. Δαρδουβής, Η δραματοποίηση ως μέθοδος διδασκαλίας στο σύγχρονο σχολείο. Ένας πρακτικός οδηγός για εκπαιδευτικούς γενικής και ειδικής αγωγής. Εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2010
6. D. Forsythe, The rural community and the small school, Aberdeen University Press, Aberdeen, 1983
7. J. W. Getzels, E.G.Guba, "Social   behavior and the administrative process"., The School Review LXV (4), (1957), σ.423 - 441. 
8. Δ.  Καρβούνη, " Ο εκπαιδευτικός οργανισμός ως ανοιχτό κοινωνικό σύστημα", Τα εκπαιδευτικά 109-110, (2014), σ.75-88.
9. ΑλίκηΚατσαβού , "Οι τέχνες στην εκπαίδευση", ΘΕΑΤΡΟμάθεια 2, (Μάρτιος-Απρίλιος 2002).
10. Α. Μιχόπουλος, Εκπαιδευτική Διοίκηση  ΙΙ- Διαδικασίες επιρροής και ενεργοποίησης της εργασιακής συμπεριφοράς, Αθήνα, 1998
11. Δ.Μπουραντάς, Ηγεσία: ο δρόμος της διαρκούς επιτυχίας, Κριτική, Αθήνα, 2005
12. T.Parsons,The social system, The Free Press, Chicago, 1951
13. Σίμος Παπαδόπουλος (επιμ.), Τέχνη και Πολιτισμός στο Σχολείο του 21^ου αιώνα, Πρακτικά επιστημονικής ημερίδας, Αλεξανδρούπολη, 2016
14. Π. Πασιαρδής,Εκπαιδευτική ηγεσία: Από την περίοδο της ευμενούς αδιαφορίας στη σύγχρονη εποχή, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2004
15. Χ.Σαΐτης, Ο Διευθυντής στο σύγχρονο σχολείο. Από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα, 2002 (2η έκδοση)
16. Χ.Σαΐτης,  Οργάνωση και διοίκηση της εκπαίδευσης: θεωρία και πράξη, Αθήνα, 2005
17. Χ.Σαΐτης, Οργάνωση και λειτουργία των σχολικών μονάδων, Έλλην, Αθήνα, 2005
18. Λ.Σκέμπερη, «Τέχνη και εκπαίδευση: η συμβολή της τέχνης στο εκπαιδευτικό έργο ή για μια εκπαίδευση του μέλλοντος», Συνεργασία 2 (9/ 2010)
19. Γ.Φλουρής, Αναλυτικά προγράµµατα για µια νέα εποχή στην εκπαίδευση,  Γρηγόρης, Αθήνα, 1983
20. Ι. Φύκαρης,Τα ολιγοθέσια δημοτικά σχολεία στην ελληνική εκπαίδευση,  Αδελφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2002
21. Ι.Μ.Φύκαρης, "Τοπική κοινωνία και σχολείο", Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων 9, (2004), σ.19-32.

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στους Βαρβάρους σημερινή Μυρτιά Ηρακλείου Κρήτης. Είμαι παντρεμένος και έχω ένα γιο, φοιτητή στο ΕΚΠΑ (Τμήμα Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας) Το 1986 αποφοιτώ από την Παιδαγωγική Ακαδημία Ρόδου και το 1994 από τη Φιλοσοφική Σχολή του Παν/μίου Κρήτης, Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών. Διδάσκω στο δημόσιο σχολείο  από το 1989.Έχω πάρει μέρος σε σεμινάρια τόσο ως επιμορφούμενος όσο και ως επιμορφωτής. Από το 2009 διδάσκω σε ολιγοθέσιο σχολείο. Πιστεύοντας ότι το ολιγοθέσιο σχολείο μπορεί να γίνει φορέας πολιτισμού σε μια μικρή κοινωνία, χρησιμοποιώ τις τέχνες αφ’ ενός μεν για να ανοίξω το Σχολείο στην κοινωνία αφ’ ετέρου δε για να καταστήσω το σχολείο φορέα πολιτισμού, «εργαλείο» για αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών. Κυρίως μέσα από το θέατρο έδωσα την ευκαιρία σε μαθητές και γονείς να βρεθούν πάνω στη σκηνή μαζί, να νιώσουν τη χαρά της δημιουργίας, να θεωρήσουν το σχολείο κομμάτι της καθημερινής τους ζωής και εν τέλει να αγαπήσουν όλη αυτή τη μαγική διαδικασία ανεβάσματος μια θεατρικής παράστασης. Όλα αυτά τα χρόνια ανεβάσαμε τους «Όρνιθες» και την «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, την «Τελευταία μαύρη γάτα», «Το όνειρο του σκιάχτρου», «Τα μαγικά μαξιλάρια» του Ευγένιου Τριβιζά κ.α.  ενώ με παλιότερους μαθητές μου, έφηβους πλέον, το Δον Κιχώτη του Θερβάντες που παρουσιάσαμε στο Φεστιβάλ «Ταξιδεύοντας Ισπανία» του Μουσείου Καζαντζάκη. Φέτος παρουσιάζουμε τις «Μικρές ιστορίες…» ένα φεστιβάλ δρόμου με συμμετοχή μαθητών, γονιών και φορέων της περιοχής μας.