Εργαστήριο: βιωματικές δράσεις

Εμφάνιση
id 255
Τίτλος Εισαγωγή στο «Μαύρο Θέατρο»
Ονοματεπώνυμο Θεοδοσία Τουρτόγλου, Ευαγγελία Σταμάτη
Συνεδρία Θεατρικές τεχνικές στην τάξη [εργαστήριο] [ 09:30]
Αίθουσα 640
Ημερομηνία Saturday, 13 Oct 2018
Περίληψη

Το εργαστήριο περιελάμβανε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος έγινε μια μικρή θεωρητική εισαγωγή στο Μαύρο θέατρο, δόθηκαν ιστορικά στοιχεία, πληροφορίες για το στήσιμο της σκηνής, τα φώτα, τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής αντικειμένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μαυρο Θέατρο.  Στο δεύτερο μέρος η ομάδα πέρασε από όλα τα στάδια όπως και η ομάδα των παιδιών στο σχολείο: γνωριμία, ενεργοποίηση, ασκήσεις ρυθμού, εμπιστοσύνης, φαντασίας κτλ και στη συνέχεια δημιουργήθηκαν μικρότερες ομάδες και με αφορμή ένα αντικείμενο ( χάρτινη βάρκα) κλήθηκαν να φτιάξουν μιά δική τους ιστορία και αφού κατασκευάσουν συμπληρωματικά αντικείμενα να την παρουσιάσουν στη σκηνή του μαύρου θεάτρου.

Διάρκεια 90'
Τέχνη Θέατρο
Λέξεις - κλειδιά Μαύρο θέατρο, κούκλες, black light, φλούο χρώματα.
Ηλικίες Σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης
Στόχοι
  • Γνωριμία με τον εαυτό και τους άλλους
  • Έκφραση συναισθημάτων
  • Δημιουργικότητα- φαντασία
  • Επικοινωνία
  • Συνεργασία
  • Πρόταση για αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου
  • Γνωριμία με τεχνικές και κώδικες θεάτρου
  • Γνωριμία με άλλες εικαστικές τέχνες
Υλικό

          ΣΚΗΝΗ

  • Η σκηνή του μαύρου θεάτρου είναι ουσιαστικά ένα μαύρο κουτί που του λείπει η μία έδρα. Η σκηνή για καλύτερο αποτέλεσμα είναι καλυμμένη με μαύρο βελούδο. Οι κουκλοπαίκτες είναι επίσης ντυμένοι με μαύρη βελούδινη στολή έτσι ώστε να είναι αόρατοι.
  • Ανάλογα με το χώρο (θέατρο, σχολική τάξη, εξωτερικός χώρος) η δημιουργία του μαύρου κουτιού μπορεί προσαρμοστεί.
  • Ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης οι κουκλοπαίκτες χρησιμοποιούν όλο το χώρο ή μόνο την «οθόνη».
  • Μέσα στη σκηνή μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιπλέον μαύρα πανιά κάθετα ή οριζόντια που θα χρησιμοποιηθούν για το εφέ της εμφάνισης- εξαφάνισης αντικειμένων κουκλων και ηθοποιών. Με μαύρο ύφασμα ντύνουμε και ότι άλλο δεν θέλουμε να φαίνεται π.χ. μια σκάλα ή ένα μηχάνημα αιώρησης       

ΦΩΤΑ

  • Στο black theatre στη σκηνή δημιουργείται μια κουρτίνα φωτός κατά μήκος της σκηνής ενώ η υπόλοιπη σκηνή παραμένει στο σκοτάδι. Είναι επίσης απαραίτητη η πλήρης συσκότιση της πλατείας. Οι κούκλες κινούνται σε αυτήν την κουρτίνα φωτός ενώ οι κουκλοπαίκτες γίνονται σχεδόν αόρατοι.
  • Στο black light theatre η σκηνή φωτίζεται σε όσα σημεία είναι απαραίτητο για την παράσταση από τις λάμπες υπεριώδους φωτός black light. Η καλή συσκότιση είναι πάλι απαραίτητη. Οι κούκλες σε αυτή την περίπτωση είναι φτιαγμένες από ειδικά υλικά που φθορίζουν στο black light.
  • Η τοποθέτηση των black light γίνεται κάθε φορά ανάλογα με τις ανάγκες της παράστασης. Η πιο συνηθισμένη θέση είναι στο πάτωμα μπροστά, στα δύο πλαϊνά, ή από πάνω.
  • Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι και αυτό το είδος φωτισμού δημιουργεί σκιές.
  • Υπάρχουν λάμπες πυρακτώσεως και φθορίου black light σε διάφορα μήκη. Για ένα χώρο 4μ. επί 4μ. δύο λάμπες 1,20μ είναι αρκετές.
  • Σε περίπτωση μη ικανοποιητικής συσκότισης ή παράστασης πολύ κοντά στο κοινό, μπορούν να χρησιμοποιηθούν  τα blinders (μικρές λάμπες  των 15w περίπου) που τοποθετούνται περιμετρικά της σκηνής σε απόσταση 30cm περίπου μεταξύ τους.

ΥΛΙΚΑ για κατασκευές

  • Λευκό κάνσον, χαρτί φωτοτυπίας Α4, γάζα λευκή, λευκές αθλητικές κάλτσες, λευκά βαμβακερά μπλουζάκια κ.α.
  • Όλα όσα βάφονται με τα ειδικά fluo χρώματα (ακρυλικά, τέμπερες, σπρέυ, μαρκαδόροι). Υπάρχει μόνο κόκκινο, ροζ, πράσινο, κίτρινο, μπλε και λευκό (όχι το κοινό λευκό). Η μίξη τους δεν παράγει τα ίδια αποτελέσματα με τα συμβατικά χρώματα.
  • Έτοιμα βαμμένα fluo προϊόντα, φτερά και πούπουλα μαραμπού, κάποια υγρά καθαρισμού και σκόνες.
  • Παιχνίδια, αποκριάτικα είδη
Περιγραφή

1.Μικρή θεωρητική εισαγωγή: Τι είναι το μαυρο θέατρο, περιγραφή σκηνής, φώτων, υλικών. Γιατί να επιλέξουμε τη συγκεκριμένη τεχνική;

  • Το σκοτάδι του Μαύρου Θεάτρου λειτουργεί διευκολυντικά ακόμη και για όσους ανεβαίνουν πρώτη φορά στη σκηνή. Ο καθένας μπορεί να εκφραστεί χωρίς το φόβο της έκθεσης.
  • Είναι εντυπωσιακό  σχεδόν μαγικό και γι’ αυτό ελκύει.
  • Επιπλέον δίνει τη δυνατότητα στον κουκλοπαίκτη που θέλει να παραμείνει αθέατος να βγεί από τα στενά όρια του παραδοσιακού κουκλοθεάτρου και να χρησιμοποιήσει όλη τη σκηνή.
  • Υπάρχει η δυνατότητα να παίξουν μεγάλες αριθμητικά ομάδες χωρίς να φαίνονται.
  • Το Μαύρο Θέατρο στηρίζεται κυρίως στην εικόνα και τη μουσική. Ο λόγος χρησιμοποιείται με τη μορφή αφήγησης, ενώ συχνότερα ως κύριο αφηγηματικό μέσο χρησιμοποιείται η παντομίμα, προάγοντας έτσι εξωλεκτικούς τρόπους επικοινωνίας.
  • Επίσης μια παράσταση Μαύρου Θεάτρου, απαιτεί καλό προσανατολισμό του ατόμου στο χώρο της σκηνής, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και με τα άλλα μέλη της ομάδας και μάλιστα στο σκοτάδι. Είναι αναγκαίο τα μέλη της ομάδας να δουλέψουν το σώμα τους αλλά και την επικοινωνία με τους άλλους.                                                                                                                              

2. Παιχνίδι γνωριμίας (λέμε τα ονόματα μας χρησιμοποιώντας μόνο τα συμφωνα): πρόκειται για διασκεδασικό παιχνίδι που "σπάει τον πάγο" . Ακολούθησε παιχνίδι ενεργοποίησης, η γνωστή φρουτοσαλάτα της οποίας η εξέλιξη περιέχει και στοιχεία μιας καλύτερης γνωριμίας π.χ.αλλάζουν θέση όσοι καπνίζουν, όσοι έχουν παιδιά κτλ. Τα πρωτα αυτά παιχνίδια έχουν πολλές παραλλαγές και εφαρμόζονται ανάλογα με το πόσο καλά γνωρίζονται τα μέλη της ομάδας με την οποία δουλεύουμε. Το επόμενο παιχνίδι ήταν παιχνίδι ρυθμού: Η ομάδα κινήθηκε ελευθερα στο χώρο και σταματούσε στο χτύπημα των χεριών του εμψυχωτή, ξεκινούσε στο επόμενο χτυπημα, σταματούσε. Η εξέλιξη αυτής της άσκησης είναι η ομάδα να ξεκινά και να σταματά χωρίς χτύπημα χεριών και να κινείται σαν ένα σώμα. Ακολούθησε ένα ακόμη παιχνίδι ρυθμού, που απαιτούσε συγκέντρωση και προσοχή, το παιχνίδι με τα μπαλάκια. Η ομάδα καταλήγει να ανταλλάσει ως και 10 μπαλάκια ταυτόχρονα. Πρόκειται για δύσκολη άσκηση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί κυρίως σε μεγάλα παιδιά. Τέτοιου είδους ασκήσεις θα πρέπει να επαναλαμβάνονται σε μια ομάδα παιδιών με στόχο να κατακτούν ολοένα και μεγαλύτερα επίπεδα συγκέντρωσης επικοινωνίας και ρυθμού. Ακολούθησε μία άσκηση για ενεργοπόιηση της φαντασίας. Στη μέση του κύκλου αφήσαμε ένα σουρωτήρι. Όποιος ένιωθε έτοιμος μπορούσε να σηκωθεί και να χρησιμοποιήσει το σουρωτήρι σαν κάτι άλλο πχ. κιθάρα, απόχη, κουτάλα κτλ. Η άσκηση συνεχίζεται μέχρι οι χρήσεις του αντικείμένου να γίνουν τελείως απροσδόκητες και να ξεφύγουν από το σχήμα του πχ. μωρό, τσιγάρο κτλ. Στη συνέχεια η ομάδα χωρίστηκε σε 3 υποομάδες και τους δόθηκε μιά χάρτινη λευκή βαρκούλα και η αρχή μιας ιστορίας. Καθε ομάδα έπρεπε να φτιάξει μια ιστορία δημιουργώντας ότι άλλο χρειάζονταν με τα υλικά που υπήρχαν. Στόχος αυτού του τελευταίου μέρους του εργαστηρίου ήταν να χρησιμοποιήσουν οι συμμετέχοντες τα υλικά μαυρου θεάτρου που τους διαθέσαμε και στη συνέχεια να δουν πως αυτά λειτουργούν στη σκηνή. Δημιουργήθηκαν λοιπόν ιστορίες προέκυψαν απορίες που απαντηθηκαν και στο τέλος ακολουθησε μια μικρή συζήτηση για αυτό που συνέβη, τι αποκόμισε ο καθένας αν πιστεύει ότι θα μπορούσε να το χρησιμοοιήσει στην τάξη του.

Αποτίμηση

Ως εμψυχωτές πιστεύουμε ότι δουλέψαμε με μία πολύ δεκτική ομάδα που είχε γνήσιο ενδιαφέρον για το αντικείμενο του εργαστηριού. Δυστυχώς η ώρα που είχαμε στη διάθεση μας ήταν πολύ λίγη για ένα τέτοιο εργαστήριο που η κανονική του ανάπτυξη χρειάζεται το λιγοτερο 4 ώρες για μια καλή εισαγωγή. Ελπίζουμε η μικρή γευση που πήραν οι συμμετέχοντες να αποτέλεσε ένα καλό ερέθισμα.

Βιβλιογραφία
  1. Τάσος  Αγγελόπουλος, Παίζοντας θέατρο. Ασκήσεις και παιχνίδια για τη θεατρική αγωγή, Σοφία, Θεσσαλονίκη, 2016.
  2. Άβρα Αυδή και Μελίνα Χατζηγεωργίου, Η τέχνη του Δράματος στην εκπαίδευση. 48 προτάσεις για εργαστήρια θεατρικής αγωγής, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2007.
  3. Νίκος Γκόβας, Για ένα νεανικό δημιουργικό θέατρο, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2002.
  4. Χριστίνα Ζώνιου, «Αουγκούστο Μποάλ (Augusto Boal)», Εκπαίδευση και θέατρο.Το θέατρο του καταπιεσμένου 16 (2015), σ. 16–23.
  5. ———, «Παραστάσεις θεάτρου-ντοκουμέντο με νέους, εφήβους, παιδιά και μηεπαγγελματίες ενήλικες: ένας πρακτικός οδηγός για εμψυχωτές»,Εκπαίδευση και θέατρο. Το θέατρο ντοκουμέντο 18 (2017), σ. 32–39.
  6. Άλκηστις Κοντογιάννη, Η δραματοποίηση για παιδιά και νέους, Άλκηστις, 1999
  7. Augusto Boal, Θεατρικά παιχνίδια για ηθοποιούς και μη ηθοποιούς, επιμ. Χρύσα Τσαλικίδου, μτφ. Μαρία Παπαδήμα, Σοφία, Θεσσαλονίκη 2013.
  8. Brian Woolland, Η διδασκαλία του δράματος στο δημοτικό σχολείο, Ελένη Ι. Κανηρά, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 1999.
Βιογραφικό Σημείωμα

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1970 και ζει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Νηπιαγωγών της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εργάστηκε μέχρι το 2004 ως παιδαγωγός ειδικής αγωγής στο ΨΚΒΕ και στην ΠΒΜ του ΟΑΕΔ Λακκιάς. Εργάζεται ως νηπιαγωγός διορισμένη στο Υπ. Π από το 2004.  Είναι ιδρυτικό μέλος της κουκλοθεατρικής ομάδας Hocus Pocus, που για αρκετά χρόνια ανέβαζε παραστάσεις μαύρου θεάτρου, ενώ τα τελευταία χρόνια στις παραστάσεις της χρησιμοποιεί μείξη διαφόρων θεατρικών τεχνικών (αφήγηση, μάσκα, κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών κ.α.). Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων που αφορούν στην παιδαγωγική του θεάτρου. Επίσης, έχει συμμετάσχει ως εμψυχώτρια σε εργαστήρια ενηλίκων (συντονίστρια για 4 χρόνια στην ομάδα επιλογής μαύρου θεάτρου του ΠΕΘΕΑ ΑΡΓΩ) αλλά και παιδιών που αφορούν στην τεχνική του μαύρου θεάτρου. Φοιτήτρια στο 2ο έτος του μεταπτυχιακού Θεατρικών Σπουδών του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου.

 

Βιογραφικό σημείωμα: Σταμάτη Ευαγγελία

Γεννήθηκε στο Δασοχώρι Γρεβενών το 1975. Από το 1994 ζει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Νηπιαγωγών της Παιδαγωγικής Σχολής του Α.Π.Θ. καθώς και του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. Εργάζεται ως νηπιαγωγός από το 2000. Από το 2000 είναι μέλος της κουκλοθεατρικής ομάδας Hocus Pocus, που, για αρκετά χρόνια ανέβαζε παραστάσεις μαύρου θεάτρου, ενώ τα τελευταία χρόνια στις παραστάσεις της χρησιμοποιεί μείξη διαφόρων θεατρικών τεχνικών (αφήγηση, μάσκα, κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών κ.α.). Έχει παρακολουθήσει πλήθος σεμιναρίων που αφορούν στην παιδαγωγική του θεάτρου. Επίσης, έχει συμμετάσχει ως εμψυχώτρια σε εργαστήρια ενηλίκων αλλά και παιδιών που αφορούν στην τεχνική του μαύρου θεάτρου. Είναι ιδρυτικό μέλος της παιδικής θεατρικής ομάδας Δασοχωρίου «Θεάτρελλοι». Φοιτήτρια στο 2ο έτος του μεταπτυχιακού του τμήματος Θεατρολογίας Θεσσαλονίκης.